Machines zijn veiliger gemaakt, protocollen zijn nog gedetailleerder en een scala aan (controle-)tools heeft zijn intrede gedaan. Vergelijkbaar met een F1-team zijn er door de jaren steeds meer upgrades uitgevoerd. Dit om het proces en daarmee de bouwplaats-veiligheid te optimaliseren. Nog meer en makkelijker melding maken van onveilige situaties, nog meer check-lijsten, een Generieke Poortinstructie en overige Toolboxen.
Waarom is veilig werken de resultante van de factor mens?
Maar net als in de Formule 1 is alles wat je aan randvoorwaarden tracht te borgen en te verbeteren op het ‘moment suprême’ overgeleverd aan de kwaliteiten, gemoedsrust en inzichten van de coureur. Eén moment van onoplettendheid of net teveel risico nemen, kan het einde van de race betekenen.
De factor mens is een onvoorspelbare factor binnen het gehele proces. Sterker nog, voor veel mensen is de eigen onvoorspelbaarheid nog een redelijke ‘blinde vlek’. Niet heel vreemd, aangezien er in werkend Nederland over de gehele linie de afgelopen decennia te weinig aandacht aan is besteed. Ondernemingen werden primair gedreven door efficiëntie in processen, kostenbeheersing en concurrentiepositie.
Factor mens op het verkeerde moment op de verkeerde plaats
De mens wordt iedere dag beïnvloed door externe factoren die bewust of onbewust een uitwerking hebben in het hoe en waarom bepaalde handelingen worden verricht. Tijdsdruk, kwaliteit van materiaal, onvoldoende vakkennis. Maar ook relatieproblemen, een ernstig ziek kind, het overlijden van een dierbare of onopgeloste problemen uit het verleden. Hele herkenbare en logische factoren die je op bepaalde momenten kunnen belemmeren in je dagelijkse functioneren. Wanneer deze factoren op het verkeerde moment invloed hebben op de te leveren prestatie, kunnen de gevolgen enorm zijn.
De sleutel tot vooruitgang
Dit bovenstaande schrijven is ontstaan door een opmerking van Robbert Lubken. Tijdens ons event stelde hij dat de machines heel veilig zijn, maar de manier waarop de mens deze bedient niet altijd veilig is. Het klinkt als een simpele ‘tussendoor’-opmerking, maar wat mij betreft werd op dat moment de kern van het probleem blootgelegd. Veilig werken is de resultante van de factor mens. En hoe waardevol dat deze ‘mens’ als eerste in onze shared context werd gepositioneerd. Daar ligt een belangrijke sleutel tot vooruitgang. Ons richten op de mens en luisteren naar de mens. Hoe kunnen we ieder individu zo goed mogelijk helpen om in zijn of haar kracht aanwezig te zijn op de bouwplaats. In signalering, in communicatie, in samen oplossen en in wederzijds vertrouwen en waarderen. Niet beter zijn dan de ander, maar beter zijn met de ander.
En dit geldt natuurlijk niet alleen voor de bouwplaats. Overal is de factor mens bepalend voor de gewenste output. Maar is de potentiële outcome van een ondermaatse prestatie niet zo heftig als dat die op de bouwplaats kan zijn.
Eigen gedrag leren begrijpen
Veilig werken vraagt dus nogal wat van de bouwplaatsmedewerker. Het vraagt om verandering in eigen gedrag. Dit kan alleen ontstaan als een ieder zijn eigen gedrag kan begrijpen. En dat begrijpen ligt een niveau dieper dan het niveau, waarop nu alle tools en programma’s worden afgevuurd.
Waarom doe ik de dingen die ik doe en waarom doe ik de dingen niet die ik niet doe? Hoe verhoud ik mij in de communicatie tot anderen. Pak ik mijn plek op de bouwplaats, of laat ik me ondersneeuwen? Neem ik initiatief of gedraag ik mij eerder volgzaam? Durf ik mij uit te spreken over onveilig gedrag dat ik signaleer, of ga ik mogelijke vervelende reacties liever uit de weg?
Ook gewoon mens
Het lijken van die eenvoudige vragen, maar als we eerlijk zijn, worstelen we er zelf ook vaak genoeg mee. We zijn zelf toch ook maar gewoon mensen, nietwaar? En zeker in een werkomgeving lijken deze uitdagingen soms enorm. Om hierin te kunnen groeien is er ook een behoefte aan een sociale veiligheid. En ook deze hebben we van jullie als groep teruggekregen in de shared context. Tevens een zeer waardevol vertrekpunt. Werken op een plek waar je recht hebt op jouw eigen ruimte, waar je je mag uitspreken over wat je met elkaar hebt afgesproken en waar ruimte is om nieuwe ideeën in te brengen. En een plek waar je niet alleen op elkaar past op het vlak van fysieke veiligheid, maar juist ook bij elkaar signaleert of iemand niet lekker in zijn of haar vel zit.
Geen regels maar doelen
Moet de bouwplaatsmedewerker dan alles alleen doen? Zelfontwikkeling en iedere dag positief bijdragen aan een sociale veiligheid? Dat zou te kort door de bocht zijn en brengt mij bij de derde pijler in onze shared context: Beter organiseren.
Kunnen we veilig werken al vanaf de ontwerpfase goed positioneren? Om zo de mogelijke knelpunten en onveilige situaties vooraf te inventariseren.
Er kan bijvoorbeeld een plan van aanpak worden opgesteld, waarin doelen worden geformuleerd in plaats van het opstellen van regels. Dit plan van aanpak kan getoetst worden op diverse lagen in de organisatie. Zo kan je voorafgaand al veel onduidelijkheden en ad hoc oplossingen voorkomen. Het geeft tevens een duidelijk beeld in de behoefte aan de juiste kwaliteit in middelen en gereedschappen, zodat dit in het kader van inkoop tevens een gespreksonderwerp is.
Het maakt dat veilig werken door de gehele organisatie als een zeer belangrijk thema wordt gepositioneerd en duidelijk is dat het moet meewegen bij iedere beslissing die wordt genomen binnen het gehele traject. Het is van iedereen in de organisatie, niet alleen van de bouwplaats. En als je dat met elkaar goed doet en op de bouwplaats het plan goed uitvoert, dan moet dat worden beloond. Veilig werken is de resultante van de factor mens.
Met elkaar hebben we consent gegeven op deze drie thema’s in het kader van ‘good enough to try’. Met deze uitgangspunten in ons achterhoofd zijn we in de middag aan de slag gegaan met onze eerste ‘bouwplaats-verhaallijnen’. Klik hier voor de onderliggende input voor deze thema’s.
Benieuwd hoe dit verder gaat? In het artikel “Van belangenspel tot rollenspel” kan je onze vervolgstappen lezen.
