De Veilige Bouwplaats is in gesprek met Stephan Lap, adjunct-directeur van Kuiper Groep over hun visie met betrekking tot veilig werken. Als ontwikkel – en bouwbedrijf zijn zij zeer actief op het bewust actief houden van veilig werken binnen de organisatie.
We hebben helaas in de sector te maken met 15 – 20 dodelijke ongevallen per jaar. Daarmee presteren wij binnen de producerende sector als slechtste. Daar zit natuurlijk wel een soort van verklaring achter, aangezien we iedere keer als nomaden een nieuwe productieplek optuigen op soms onmogelijke terreinen. Maar dat kan en mag natuurlijk nooit een excuus zijn.
Bij Kuiper heeft veiligheid altijd hoog in het vaandel gestaan. Anders gezegd noemen we veilig werken hier in de kern ook wel ‘het zorgen voor elkaar’.
We zijn groot genoeg, maar ook klein genoeg om dicht bij elkaar te blijven en aandacht te geven aan veiligheid.
35 jaar geleden liepen ze in de bouw nog op gymschoenen en droegen ze geen helm of bedrijfskleding
Natuurlijk hebben we nog te veel ongevallen, maar als we kijken naar waar we vandaan komen, hebben we ook al flinke stappen vooruit gezet. Een 35 jaar geleden liepen ze in de bouw nog op gymschoenen en droegen ze geen helm of bedrijfskleding.
Vandaag de dag zorgen we voor goede Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM’s) en controleren we of deze worden gedragen. Al onze mensen zijn VCA-gecertificeerd en ik ben, naast mijn dagelijkse functie, tevens aangesteld als preventiemedewerker. Op organisatieniveau hebben wij iedere maand een VGWM-overleg en twee keer per maand een veiligheidsoverleg. Wettelijk hebben wij binnen Kuiper qua veiligheid alles keurig op orde, maar dan nog houd je altijd de vraag: Hoe ga je ermee om?
We doen voor ieder project altijd een risicoanalyse die we laten toetsen door een externe veiligheidskundige. Wij zijn zelfs gewisseld van aanbieder, omdat we behoefte hadden aan een veiligheidskundige die nog scherper op de materie zit en ons echt de relevante feedback geeft die wij willen ontvangen. We zijn tot de conclusie gekomen dat we veiligheid nog meer naar ons toe moeten halen bij de veiligheidsbezoeken die we doen op de bouwplaatsen en de veiligheidsgesprekken die we voeren. We moeten dat niet alleen laten afhangen van de bezoeken en terugkoppeling van de externe veiligheidskundige.
Met betrekking tot VCA pakken we iedere maand het handboek erbij en behandelen we twee hoofdstukken. Hier halen we de meest relevante actiepunten uit die we uitrollen door de hele organisatie. Hiermee willen we de kennis blijven opfrissen, zodat het belang van veilig werken blijft landen bij de mensen op de bouwplaats. Want daar gaat het uiteindelijk over.
Daarnaast stellen we onszelf ook de vraag of een werkvoorbereider bij ons ook een VCA moet hebben. Wij vinden het belangrijk dat we het veilig werken met elkaar uitademen. Ook al komt iemand niet, of bijna niet op de bouw. Gezien de gewenste cultuur moet iedereen weten wat veiligheid is.
We moeten ons ook blijven realiseren dat de omstandigheden flink veranderd zijn. Vroeger hadden wij bijvoorbeeld 80 timmerlieden en 40 man op kantoor. Nu hebben we nog steeds 40 man op kantoor, maar nog maar 30 timmerlieden. Dat komt natuurlijk, omdat we steeds meer uitbesteden. We zetten dus kleine componenten weg, maar verleggen daarmee ook deels het managen van de veiligheid bij de uitvoerende partij. De aansprakelijkheid blijven we wel houden. Hiervoor moeten onze uitvoerders heel goed nazien op de veiligheid en dit continu blijven checken. En eerlijkheidshalve zit daar, net als met autorijden, wel eens een vermoeidheidsslag in.
Iedere morgen wordt er op onze bouwplaatsen een daily standup georganiseerd. Daar wordt besproken wie wat gaat doen en waar hij/zij op moet letten. Als het heel spannend wordt, dan soms wel tot vier standups op één dag. Maar ook dat wordt steeds ingewikkelder als je beseft dat er steeds meer verschillende nationaliteiten op de bouwplaats rondlopen. Zijn zij VCA-gecertificeerd? Daarnaast moet je iedere morgen controleren wie er die dag aanwezig is. Je mag op basis van de wet privacy het paspoort niet meer innemen. Maar als er iets gebeurt, moet je wel weten wie het is en snel eerste hulp kunnen verlenen.
De meeste ongevallen in onze sector, gebeuren bij Werken op Hoogte. Alles wat de hoogte ingaat, vraagt van de hele sector enorme focus. We werken met erkende steigerbouwers die ook de steiger keurt. Samen bewaken we het niveau van het steigerwerk. Vroeger was een steigerbouwer een drop-out. Tegenwoordig heten dat gekwalificeerde monteurs, die over een geldig certificaat moeten beschikken. Ze hebben vandaag de dag veel meer status. Als je ziet hoe die jongens af en toe naar boven klimmen, dan houd je je hart vast. Dan moeten ze natuurlijk wel aangelijnd zijn, maar vaak hebben ze meer last van het aanlijnen. Je kunt verstrikt raken en het zit onhandiger. Dat zorgt met momenten ook voor gevaarlijke situaties.
Het gaat goed, zolang het goed gaat. Als het fout gaat, dan hebben we een probleem. Ik las in een vorige blog van Bart Schröder van Hegeman dat vaak de meest loyale medewerkers geneigd zijn tot een onveilige handeling. Daarin moet ik hem gelijk geven, maar op zich is het nog best moeilijk te meten. Er zijn zoveel dingen, waar je op moet letten en waar je aan moet denken.
Met betrekking tot het aanspreken van elkaar hebben we met de Ernemmers wel een vrij assertieve club mensen
Ik denk dat het vooral heel belangrijk is, dat je op elkaar let. Dat je elkaar aanspreekt op veiligheidsgedrag. Daar ligt echt de sleutel tot veilig werken en daar zijn wij ook echt mee bezig. Met betrekking tot het aanspreken van elkaar hebben we met de Ernemmers (mensen uit Arnhem) wel een vrij assertieve club mensen. Onze timmerlieden melden onveilig werken gelijk en pakken de betreffende personen direct bij de lurven. Zij spreken mensen meteen aan op hun gedrag. Het kan natuurlijk altijd beter, maar gespiegeld naar 35 jaar geleden is dat al veel beter geworden.
Met betrekking tot de PBM’s hebben metselaars bijvoorbeeld heel lang geweigerd om een helm te dragen. Ga maar eens een hele dag met een helm op lopen. Heb je dat weleens gedaan? Dan weet je dat een helm een helm is! Die is bedacht door iemand die er niet de hele dag mee loopt. Soms zitten de meest goedkope helmen het fijnst. Ze zijn licht en makkelijk verstelbaar. Hoe zwaarder en met oordoppen, hoe meer het allemaal hangt. Het gaat zweten. PBM’s en kleding moeten prettig zitten. Ik doe het zelf aan om te testen of je er prettig in kunt werken. Dat een jas bijvoorbeeld niet aanvoelt als een harnas. Onze medewerkers krijgen goede bedrijfskleding. Dat vinden wij een belangrijke investering om te doen. De nieuwe broek die we konden kiezen, vond ik bijvoorbeeld te donker. Hierdoor zou je minder zichtbaar zijn in het donker. Dat zijn van die kleine dingen die ik heel belangrijk vind.
Dan heb je nog een ander soort veiligheid. Dat is stof/silicium. Al ons materieel is stofarm. Maar je moet eigenlijk beginnen bij de bron en dat blijft nog wel een issue. We hebben in het verleden allemaal met asbest gewerkt. Ik heb nog meegemaakt dat je op vrijdagmiddag de keet leeg veegde (mag nu niet meer) en dat er in de keet gerookt werd. Toen bestond een stofkap nog niet eens. Ik vind het soms best confronterend dat ik in een sector zit, waar dit aan de hand was en soms misschien nog is. Daarom vind ik het mooi een bijdrage aan veiligheid te leveren.
Elke maand plaatsen we op intranet filmpjes over veiligheid op de bouwplaats. Vanuit de organisatie wordt er veel aandacht aan besteed. We zijn er continu mee bezig.
Daarnaast hebben we samen met HR gekeken hoe we fit kunnen blijven. We hebben een fitheidsprogramma opgezet voor onze organisatie om bewustwording te creëren dat je met elkaar fit moet blijven. Hoe kunnen we met elkaar zorgen voor een goede mindset.
Dat mensen stoppen met roken, gezond eten en pauzes nemen. Er valt wat dat betreft nog zoveel te halen en ook wij zijn er nog niet. Het is best een uitdaging en het moet uit de mensen komen. We willen in ieder geval dat iedereen binnen onze organisatie bewust veilig werkt.
Als je kijkt in onze werkplaats, dan staan daar allemaal apparaten die met zorgvuldigheid bediend moeten worden. We maken hier de noodzaak tot veilig werken echt zichtbaar en zorgen dat de aanwezige personen zich echt bewust zijn van de in deze ruimte geldende veiligheidsregels.
We moeten meer de focus op hebben dat de wildgroei die eromheen loopt beter gecontroleerd gaat worden.
Met de Wet Kwaliteitsborging moet je inspelen op een juiste mindset om kwalitatief en veilig met elkaar te werken. Dat is waar we naartoe moeten. Is alles perfect? Nee, niet altijd. Het is een lerend proces. Staat alles onder druk? Gigantisch! En die druk wordt alleen maar groter. Ik denk dat het gemiddelde bouwbedrijf dat te maken krijgt met de Wet Kwaliteitsborging goed let op de opleiding van de mensen en zorg draagt voor goede bedrijfskleding. We moeten meer de focus op hebben dat de wildgroei die eromheen loopt beter gecontroleerd gaat worden. Iedereen kan nu nog aannemer worden. Dat is bijzonder spijtig.
Zeker gezien de uitstroom die we nu hebben qua vakvolwassen timmerlieden. Die krijgen we er niet meer bij. Waar we 30 vakvolwassen medewerkers hadden die alles konden overzien en de juiste inschattingen maakten, daarvan hebben we er nog maar 20 over.
Wanneer ik naar mijzelf kijk, constateer ik dat mijn laatste VCA-examen ook echt mijn laatste examen was. Het certificaat is 10 jaar geldig en ik was 57 jaar toen ik ‘m deed. Dat vond ik confronterend. Van de hele groep die daar zat, was het voor 80% de laatste keer dat zij een VCA-examen deden.
Je ziet een enorme vergrijzing in onze sector. Maar wie gaat het dan wel doen?
Gaan we fabrieksmatig bouwen, gaan we veel meer met partners bouwen in componenten? Deels een vraag, maar deels ook de enige oplossing om straks nog te bouwen. Dat je met beton- of houten casco’s gaat werken. In ieder geval veel meer in partnerships. En hoe ga je dan om met veiligheid? De druk komt daardoor steeds meer bij de manager van de bouwplaats te liggen.
Wij zijn van mening dat veilig werken echt uit jezelf moet komen en soms is het best ingewikkeld. Het meest ingewikkeld, wanneer je echt een ongeval hebt. Dan is alles belangrijk. Zolang je geen ongeval hebt, is vaak de gedachte dat er niets aan de hand is. Maar het kan hier morgen ook gebeuren. Het is dus echt noodzakelijk dat je alles aan randvoorwaarden goed geregeld hebt.
